Bij de start van mijn protestwandeling van Groningen naar Den Haag: enkele gedachten over De Voetwassing als morele grondslag voor (crisis)management

Rolf van Velthoven houdt elke maand een stille protestwake voor het gebouw van de Tweede Kamer in Den Haag. Naar aanleiding van nieuwe coronamaatregelen tegen kinderen vergelijkt hij het beleid van de regering Rutte met dat van de Farizeeën tijdens het leven van Jezus Christus.

In ons morele handelen kunnen wij ons door uiteenlopende motieven laten inspireren.
Zo kan het moreel handelen uit plicht een motief vormen, bijvoorbeeld de plicht om met elkaar een samen-leving vorm te geven waarin voor zoveel mogelijk mensen een menswaardig bestaan mogelijk is.

Een gevoel van plicht kan ook z’n rechtvaardiging vinden in de gedachte dat “onze regering wel weet wat voor de samenleving als geheel het beste is om te doen en daarom is het goed om de directieven van de regering op te volgen.”

Het probleem dat ik ervaar bij deze laatste gedachte en in het algemeen bij het moreel handelen uit plicht is, dat ik mij afvraag waar en op welk moment nieuwe, gezondmakende morele impulsen de samenleving binnen kunnen komen. Immers, moreel handelen uit een reeds bestaande plicht bevat niet de impuls tot vernieuwing in en verrijking van ons moreel handelingsrepertoire: wij blijven ons als het ware moreel herhalen. En juist in het politieke handelen zijn vernieuwende impulsen van groot belang, omdat in dat domein besluiten worden genomen die een hele bevolking aan gaan!

Moreel ontwikkelingspotentieel

Soms doet zich in het optreden van concrete mensen iets voor waarvan ik het gevoel krijg: hier gebeurt iets nieuws, hier wordt een nieuwe, nog niet eerder vertoonde aanzet gegeven tot een andere, gezondmakende morele grondslag voor ons handelen, iets met toekomstperspectief, met ontwikkelingspotentieel. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het optreden van Jezus Christus zoals verteld door de vier evangelisten in het Nieuwe Testament.

Ik wil wat daar door de concrete persoon Jezus Christus is ‘neergezet’ – zo zeggen wij dat in moderne spraak – als bril gebruiken om te kijken of en zo ja, op welke aspecten het huidige crisismanagement door onze regering in de coronacrisis erdoor zou kunnen worden geïnspireerd tot een verandering die onze samenleving weer gezond maakt en – vooral – gezond houdt. Omwille van de bondigheid van dit betoog zal ik mij beperken tot een aantal saillante aspecten van Christus’ morele maxime.

Als brandpunt voor het optreden van Jezus Christus kies ik het verhaal van De Voetwassing zoals door de evangelist Johannes wordt verteld. Voor de lezer die niet of minder vertrouwd is met de inhoud van Het Nieuwe Testament geef ik kort een situatieschets.

Voetwassing als morele vernieuwing

De Voetwassing

Jezus Christus is met zijn twaalf leerlingen in Jeruzalem aangekomen om daar met hen het Laatste avondmaal te gebruiken. Wanneer zij aan tafel zitten, staat Christus op, neemt een doek, vult een bekken met water en wast elk van zijn leerlingen de voeten.

De leerlingen zijn verontwaardigd, want stel je voor, hij die door hen met ‘meester’ en ‘heer’ wordt aangesproken, knielt voor ieder van hen om de voeten te wassen.

Na afloop van de voetwassing, wanneer Christus weer aan tafel zit, verklaart hij hen zijn daad: “Gij noemt mij meester en heer, en terecht, want ik ben het. Indien dan ik, de heer en meester, u de voeten heb gewassen, zijt ook gij verschuldigd elkaar de voeten te wassen.”

Dit liefdevolle en dienstbare gebaar van de voetwassing is als het ware een samenvatting van alle genezingen die Jezus Christus in de periode tot aan dat moment heeft gedaan en van alle discussies die hij met de Farizeeën en schriftgeleerden heeft gevoerd met slechts één doel voor ogen: ruimte scheppen voor mensen om te groeien, om zich vrij te kunnen ontwikkelen.

In plaats van de wet- en regelgeving waarin de Farizeeën en Schriftgeleerden het volk gevangen willen blijven houden (de moraliteit van de plicht), treedt hier een geheel nieuwe moraliteit de mensheid binnen.

In zijn Proloog formuleert de evangelist Johannes deze aflossing van een oud moreel principe door een nieuwe, levenskrachtige op heel kernachtig wijze met de woorden: “Want de wet is door Mozes gegeven, de genade en de waarheid zijn door Jezus Christus geworden.”

Bijzonder aan deze nieuwe op liefde gebaseerde moraliteit is, dat het toekomstgericht is, gericht op ontwikkeling, op wat een mens kan worden. Het opent de weg tot vrijheid. Het is geen receptuur op basis van ervaringen uit het verleden dat daardoor in principe nooit passend is voor de toekomst.

Vier morele reuzen

Sinds de introductie van deze nieuwe moraliteit door Jezus Christus heeft zijn advies inzake ons morele gedrag bij veel mensen navolging gevonden en beslist niet alleen bij hen die als ‘heiligen’
worden aangemerkt. Ook in onze meest recente geschiedenis zijn er personen geweest die in uiteenlopende levenssituaties de onvoorwaardelijke liefde tot de medemens als leidraad hebben willen laten gelden.

Voor het doel van deze beschouwing zijn een paar persoonlijkheden van belang die de richtlijnen van Jezus Christus naar hun eigen politieke handelen hebben ‘vertaald’.

Ik denk in deze politieke context aan Gandhi, die met geweldloze middelen zijn volk wees hoe zij de angst voor de Engelse kolonisator kon overwinnen. Een andere tot de verbeelding sprekende persoonlijkheid is Martin Luther King die eveneens met liefde en geweldloosheid als krachtbron opkwam voor de rechten van de zwarte Amerikanen. En tenslotte wil ik bisschop Desmond Tutu en president Nelson Mandela in Zuid-Afrika noemen die met het door hen georganiseerde proces van waarheid en verzoening wisten te voorkomen dat een golf van zwarte wraak zou gaan over de blanke minderheid.

Wat kunnen wij leren van deze vier morele reuzen die ons in het op een menswaardige manier bedwingen van crises zijn voorgegaan ? Hoe zouden zij, wanneer zij met de corona-situatie zou-den zijn geconfronteerd, hebben gehandeld ?

Voor de beantwoording van deze vragen, wil ik de vergelijking trekken met wat de regering Rutte nu doet, welke kenmerken die heeft in vergelijking tot de kenmerken van het optreden van de vier genoemde persoonlijkheden.

Vier verschillen met de regering Rutte

Het eerste dat mij opvalt is het vaste vertrouwen van deze vier reuzen in de kracht van mensen. Wij zouden dat nu ‘empowerment’ noemen: niet de angst aanwakkeren, maar wakker roepen van de eigen (innerlijke) kracht. De enige kracht die de regering Rutte in de aanbieding heeft, is haar eigen kracht en zienswijze. Op de in ieder van ons aanwezige krachten wordt geen beroep gedaan, nee, die zijn zelfs schadelijk: in een interview noemt minister Hugo de Jonge preventie en een beroep doen op ons immuunsysteem zoals wij dat al eeuwen doen ter bestrijding van ziekteverwekkers, “een hobby”.

Een tweede opvallende verschil: de vier versterken de verbinding tussen mensen, terwijl de regering Rutte – notabene geholpen door twee christelijke partijen ! – met haar maatregelen (creëren van angst, 1,5 meter onderlinge afstand, mondkapje) ons op afstand van elkaar zet en zo vereen-zaming in de hand werkt.

Angstige mensen stellen geen vragen, maar gehoorzamen. Dat Rutte cum suis hierdoor onderlinge solidariteit om zeep helpt – die zo broodnodig is als smeerolie voor het goed laten functioneren van een samen-leving van mensen – daarvan lijkt ze zich totaal niet bewust.

Heel wezenlijk is ook het verschil in het te hulp geroepen instrumentarium: ik heb al de angst genoemd, maar bij dit punt gaat het mij om de dwang door het nemen van wettelijke maatregelen
en het opleggen van boetes. De regering Rutte, hierbij gesteund door het CDA en de CU, keert hiermee in feite terug naar het spoor van de Farizeeën en Schriftgeleerden in plaats van zich te laten inspireren door de nieuwe moraliteit, gebaseerd op liefde.

Een vierde kenmerk opvallende kenmerk is het verbloemende en daardoor onwaarachtige taalgebruik: ‘samen’ in de slogan “samen tegen corona” is niet echt samen, nee, wij burgers betalen de prijs in de vorm van vrijheidsberoving en straks de bezuinigingen om nu zinloos uitgegeven miljarden weer bij te passen. Of de slogan: “Geef elkaar de ruimte”, terwijl Rutte cum suis ons helemaal geen ruimte laten en voor zichzelf alle ruimte opeisen. En de corona-maatregelen worden steeds driester: heel recent zijn dat de duivelse maatregelen op scholen en voor kinderen!

Geen maatregelen tegen kinderen

Het hart op de borst en het hart op de rug waarmee Rolf van Velthoven door het land loopt

Er is een grens overschreden

Omdat met het nemen van deze maatregelen Rutte en de zijnen voor mij een grens over is gegaan, ga ik mijn zeer grote zorg en protest ondubbelzinnig kenbaar maken door vanuit Groningen, mijn woonplaats, naar Den Haag te wandelen.

Morgenochtend, woensdag 17-02-2021, ga ik van start.

Op mijn weg naar Den Haag wil ik bij scholen langs gaan. Ik wil het lerarenteam en ouders bemoedigen om hun grens te trekken: maatregelen die niet gezond zijn voor kinderen, mogen niet doorgevoerd worden ! Wanneer leerkrachten, kinderen en/of ouders mij iets mee willen geven om in Den Haag af te geven, dan kan dat.

Op vrijdag 5 maart 2021, de dag van mijn 11-de stille wake, wil ik weer staan voor de hoofdingang van het gebouw van de Tweede Kamer. Wanneer u sympathie kunt opbrengen voor deze actie, brandt dan thuis een kaars voor het raam. Onwetendheid mag ons niet langer regeren !

 

Afbeelding: beeldmeditaties.nl 

Gerelateerd

ANGST: bron van laffe volgzaamheid èn van moed

Kernwaarden hebben onderhoud nodig

‘Alleen vanuit innerlijke vrijheid is het mogelijk om garant te staan voor de uiterlijke vrijheid’

Rolf van Velthoven: ergens voor staan!

Wil je dit artikel delen op social media?

Dan is er kans op dat Big Brother tussenbeide komt en je waarschuwt voor ‘nepnieuws’. Plaats je de link toch, dan kunnen anderen die hem aanklikken ook zo’n waarschuwing krijgen. Dit is een vervelende vorm van intimidatie en censuur.

Je kunt dit omzeilen door niet te linken. Maak zelf een eigen tekstje. Ook kun je delen van de tekst van TransitieWeb knippen en inplakken (copy-pasten) in je eigen bericht. Of je maakt een schermafbeelding.

Heb je op Facebook last van fact checkers? Die kun je blokkeren.
Ga naar Instellingen, dan klikken op Blokkeren. Daar typ je de naam of het e-mailadres van de fact checker in en bevestigt die. Als je ergens ook de optie Toevoegen ziet staan, vul dan fact checker in en klik op Zoeken. Er verschijnt dan een lijst met fact checkers. Deze kun je vervolgens allemaal tegelijk blokkeren.

Wil je een seintje per e-mail ontvangen bij iedere nieuwe posting op TransitieWeb?
Klik dan hier.

Wil je jouw reactie plaatsen bij dit artikel?

Ga dan met je cursor helemaal naar de bodem van deze pagina. Daar vind je een invulscherm. Je kunt daar je reactie intypen of inplakken.
Als je reageert kun je ook instellen dat je een seintje krijgt bij nieuwe reacties en/of bij nieuwe berichten.


Nieuwsbrief TransitieWeb

Schrijf je hier in voor de Nieuwsbrief van TransitieWeb (drie of vier edities per jaar). De nieuwsbrief is een ‘hotline’ met de lezers en is van grote waarde nu er steeds meer censuur komt op het internet.

Nieuwe sociale media netwerken

TransitieWeb ondersteunt de opbouw van decentrale sociale netwerken. We nemen daar zelf actief in deel met micro postings op de server @mastodon.social. Ons adres hier is @transitieweb@mastodon.social. Om deze postings te kunnen zien heb je een account nodig.

Meer uitleg over decentrale sociale media vind je hier.

Dit vind je misschien ook leuk...

8 reacties

  1. Eva Delacher schreef:

    Rolf, je actie en gedachtengangen spraken/spreken zeer tot de verbeelding! Hoop dat je onderweg veel levendige gesprekken hebt kunnen voeren over morele grenzen. Ik zal zeker een kaars aansteken morgen voor je 11e stille wake bij het gebouw van de Tweede Kamer. Hartelijke groet, Eva.

    • rolf H. van Velthoven schreef:

      Dag Eva, Ik heb een mooie wandeling gehad en onder weg veel mensen gesproken. Op één na waren alle reacties van passanten positief tot zeer positief: menig keer heb ik in de berm van de weg wel een half uur met passanten staan praten. Jongeluid die ik heb ontmoet waren bijzonder enthousiast. Kortom, ik ben blij dat ik dit heb kunnen en mogen doen.

  2. Maria de Vries schreef:

    Een geweldige actie Rolf. Ik heb er veel respect voor en zal regelmatig aan je denken, en zo energetisch ondersteunen. Met een kaarsje op 5 maart is een leuk, creatief idee.

  3. Lucie schreef:

    Beste Rolf, ik bewonder je stappen. Ons onderwijs is allang niet meer vrij en creatief. Nu nog veel minder. Het is de kracht en liefde van Christus in onszelf en in de kinderen die het samen leven en samen groeien tot iets moois maken. Succes met je wandeling.

  4. swenne58 schreef:

    Beste Rolf van Veldhoven, ik ben u dankbaar voor uw daadkracht! Ik bewonder uw moed en inzicht! Ik wil heel graag uw protestwandeling kracht bijzetten door een stuk met u mee te lopen. Mogelijk zijn er meer mensen die uw initiatief toejuichen en zich bij u willen aansluiten?
    Zou u dat toestaan? Zo ja, wilt u dan de wandelroute vrijgeven, opdat ik uw voetsporen kan volgen?
    Allerhartelijkst dank!

  5. Amala schreef:

    De basisschool is vermoord. Door de onzinnige maatregelen kan de school van mijn dochter geen volwaardige school meer zijn. Het Jenaplan is naar de maan…Feitelijk is elke school opgeheven en zou het de ouders nu toegestaan moeten zijn om zich in Thuisonderwijs te verenigen ten behoeve van de kinderen.

  6. IJ. Werkhoven schreef:

    beste heer Rolph van Velthoven, prachtig uw stuk geschreven over Jezus en de farizeeen, toen en in deze tijd.
    Er is een grens overschreden en dat gaat verder, ik doe mijn ding aan protest hier en u doet dat met uw lange tocht te voet naar Den haag. Ik wens u veel succes, goede moed en u en ik en anderen worden bijgestaan door de voorzienigheid! met een warme groet. IJ.W.

We stellen je reactie op prijs. Je kunt hem hieronder plaatsen. Probeer zo kort en bondig mogelijk te zijn. Als je echt wat meer woorden nodig hebt, dan is 300 woorden het maximum. Alle reacties worden gemodereerd. Het kan daarom even duren voordat je reactie zichtbaar is. Wil je een link opnemen in je reactie, vergeet dan niet er https:// voor te zetten.