Vrij onderwijs als remedie tegen ik-loosheid
Sinds het begin van de coronacrisis houdt Rolf van Velthoven elke maand een stille protestwake voor het gebouw van de Tweede Kamer in Den Haag. Op donderdagmiddag 3 februari doet hij dit voor de 22ste keer. Ter gelegenheid daarvan schreef hij twee bijdragen, waarvan we hier de tweede over de noodzaak van vrij onderwijs publiceren.
Het lijkt mij dat het onderwijs dé plaats is waar zich hét aangrijpingspunt bevindt voor wezenlijke veranderingen. In het onderwijs worden immers mensenkinderen gevormd tot de burgers die geacht worden de democratie te dragen, te verdedigen en verder te ontwikkelen. Wat is er dan mis met het onderwijs, zoals het nu is ?
Opgelegde gelijkheid
Ik ken geen domein binnen onze samenleving dat niet door de politiek én door de economie ‘gekoloniseerd’ is geraakt. Dat wil zeggen dat economische belangen, goed verpakt in politieke partijprogramma’s, de inhoud en richting bepalen van alle aspecten van onze samenleving, dus ook van het onderwijs. En omdat de politiek het terrein is waarbinnen de onderlinge verhoudingen tussen burgers worden geregeld door middel van wetgeving en voor de wet of het recht alle burgers gelijk zijn, heeft de bemoeienis van de politiek met het onderwijs ertoe geleid, dat binnen het huidige onderwijssysteem de gelijkheid verregaand is doorgevoerd in de vorm van leerdoelen, eindtermen, centrale examens en citotoetsen.
Hier doet zich dus een wonderlijk verschijnsel voor dat iedere ouder van kinderen kan bevestigen: mijn eigen twee dochters uit hetzelfde gezin zijn wezenlijk totaal verschillend, elk met haar eigen kwaliteiten, aanleg, aard, belemmeringen, tempo, eigenschappen en interesses en toch worden deze wezenlijk verschillende kinderen door een onderwijssysteem geperst dat uitgaat van het niet bestaande ‘gemiddelde, uniforme kind’.
Dekolonisatie van het onderwijs
De belangrijkste eerste stap naar verandering is daarom: het onderwijs – en eigenlijk het gehele culturele of geestesleven – buiten de invloedssfeer te brengen van politiek en economie. Hierdoor ‘dekoloniseren’ wij het onderwijs en geven het weer haar eigen leef- en speelruimte terug waarin de ontwikkeling tot volledig, vrij mens centraal staat en niet de vorming tot werknemer als passende schakel in het raderwerk.
Inhoud en vorm van het onderwijs wordt dan weer volledig de aangelegenheid van hen die uit pure interesse en kunde de opgroeiende mens begeleiden naar diens eigen aard.
Een wezenlijk voordeel van deze ‘dekolonisatie’ van het onderwijs is, dat ideeën tot vernieuwing of verandering (van onderdelen) van de samenleving vrijelijk het publieke domein binnen kunnen komen. Afwijkende ideeën kunnen dan niet afgestraft worden door bijvoorbeeld het inhouden van subsidies. Zo blijven de samenleving en de democratie vitaal.
Filosofie en meditatie
Even belangrijk is de uitbreiding van het onderwijs met filosofie en meditatie als essentiële vakken. Want wat het huidige onderwijs als resultaat in de vorm van menselijk gedrag laat zien, is een buitengewoon grote vaardigheid in het manipuleren en beheersen van de buitenwereld, naast een ontstellend tekort aan innerlijke, morele vorming. Aan het in gelijke mate beheersen van de buiten- en van de binnenwereld heeft het huidige onderwijssysteem niets bijgedragen. Zowel filosofie als meditatie bewerkstelligen ieder op haar eigen wijze dat de beoefenaar ervan voor zichzelf de ruimte en de tijd neemt die de kwaliteit van elk oordeel ten goede komt. Dit werpt een dam op tegen de terreur van de ‘publieke opinie’.
Zoals een mens geen monster behoeft te zijn om medemens en wereld schade te berokkenen, evenzo behoeven wij geen heiligen te zijn om het goede te brengen! Een kritisch, in zelfstandigheid en vrijheid gevormd oordeel is hiervoor wél een noodzakelijke voorwaarde. Dat is een vaardigheid die wij alleen kunnen opdoen in vrijheid en waarheid. Niet in een door politiek en economie bepaalde ruimte.
Laten wij daarom 2022 maken tot het jaar van de start van onze inzet om met kracht van rede de noodzaak van vrij onderwijs onder ieders aandacht te brengen en de realisatie van dit doel een stap dichterbij te brengen!
Dit artikel is een vervolg op Rolfs bijdrage van 25 januari.
Foto: Fuu J
Gerelateerd
Over het grote gevaar van ik-loosheid
ANGST: bron van laffe volgzaamheid èn van moed
Waarheids- en Vrijheidstour: gesprekken over angst en wat te doen om die te overwinnen
Kernwaarden hebben onderhoud nodig
‘Alleen vanuit innerlijke vrijheid is het mogelijk om garant te staan voor de uiterlijke vrijheid’
Wil je een seintje per e-mail ontvangen bij iedere nieuwe posting op TransitieWeb?
Klik dan hier.
Wil je jouw reactie plaatsen bij dit artikel?
Ga dan met je cursor helemaal naar de bodem van deze pagina. Daar vind je een invulscherm. Je kunt daar je reactie intypen of inplakken. Het kan soms geruime tijd duren voordat je reactie zichtbaar is.
Als je reageert kun je ook instellen dat je een seintje krijgt bij nieuwe reacties en/of bij nieuwe berichten.
Nieuwsbrief TransitieWebSchrijf je hier in voor de Nieuwsbrief van TransitieWeb (drie of vier edities per jaar). De nieuwsbrief is een ‘hotline’ met de lezers en is van grote waarde nu er steeds meer censuur komt op het internet. Nieuwe sociale media netwerkenTransitieWeb ondersteunt de opbouw van decentrale sociale netwerken. We nemen daar zelf actief in deel met micro postings op de server @mastodon.social. Ons adres hier is @transitieweb@mastodon.social. Om deze postings te kunnen zien heb je een account nodig. Meer uitleg over decentrale sociale media vind je hier. |
Precies, breder onderwijs met o.a. filosofie verrijkt de geest van de toekomstige generatie en zal de wereld mooier maken!
Beste Rolf, dank voor het werk dat je doet en voor dit artikel! Ben het eens met René: als eenling verander je het onderwijs niet. Toch begint het bij wel bij de eenlingen. Ik maak je graag attent op Living Values Education, een onafhankelijke beweging van ouders, leerkrachten en anderen die al vele jaren de natuurlijke, universeel-menselijke waarden centraal stellen in het onderwijs en in het leven. Een prachtig concept dat begint bij de volwassene en een toolbox biedt met praktische, diepgaande toepassingsmogelijkheden voor iedereen.
Sinds de jaren zeventig zet Joseph Chilton Pearce, de auteur van het boek het magische kind, zich in voor veranderingen in educatie. Het boek is een must voor iedereen die met kinderen werkt. Na dertig jaar lezingen en voorlichting aan een ieder die het maar horen wilde kwam hij in 2007 tot de conclusie in zijn boek, terug naar de intelligentie van het hart, dat er gezien de starheid van het onderwijssysteem maar een oplossing mogelijk was. Alles tot op de grond toe plat branden en op de as iets nieuws opbouwen.
Zelf heb ik veertien jaar geprobeerd als onderwijzer het verschil te maken. Maar kon alleen maar tot de conclusie komen dat er als eenling geen eer aan te behalen valt. Dit systeem dient niet de kinderen.
Zelf ben ik als onderwijzer afgestudeerd op filosoferen met kinderen. Wat een plezier is dat. Niemand kan beter en vrijer filosoferen dan een kind.
Vandaar mr. van Velthoven dat ik uw bijdrage geheel ondersteun, bedankt.
Dank voor jouw uitgebreide reactie, René, op mijn laatste bijdrage.
Ik had ook het voorrecht om in de twee hoogste klassen van het gymnasium waarop mijn dochters hebben gezeten, filosofie met de jongelui te doen. Een ware belevenis: de pure onbevangenheid om alle kanten uit te denken ! Geweldig !
En inderdaad: reparatie aan het huidige onderwijssysteem lijkt mij niet de weg, radicaal opnieuw beginnen, maar dan vanuit het hart én met degenen die zich speciaal willen richten op de vrije ontplooiing van onze kinderen aan het roer.