Tien axioma’s van de gevestigde wetenschappen uitgedaagd: het nieuwe boek van Rupert Sheldrake
In november verscheen het nieuwste boek van Rupert Sheldrake in een vertaling van Coen Vermeeren onder de titel Waanbeelden van de Wetenschap. Een rijk en toegankelijk boek dat tien peilers van de huidige wetenschap danig ter discussie stelt.
In dit werk (originele titel: The Science Delusion) toont Sheldrake overtuigend aan dat de fundamenten van de institutionele natuurwetenschap, biologie en geneeskunde uitermate wankel zijn. Hij doet dit op een bijzondere manier: bij datgene, wat doorgaans als vaststaand wordt aangenomen (een axioma of kernovertuiging) plaatst hij vraagtekens. Vervolgens onderzoekt hij de opgeworpen vragen aan de hand van de geschiedenis van de wetenschap (van vooral de laatste vier eeuwen) en illustreert dit alles met recente onderzoeksresultaten.
Tien peilers
Dit zijn de tien kernovertuigingen waar Sheldrake zijn vraagtekens bij plaatst:
- Alles is in wezen mechanisch
- Alle materie is onbewust
- De totale hoeveelheid materie en energie is altijd hetzelfde (met uitzondering van de oerknal toen alle materie en energie van het universum plotseling verscheen)
- De natuurwetten staan vast
- De natuur is doelloos en evolutie heeft geen doel of richting
- Alle biologische overerving is materieel, gedragen in het genetisch materiaal – het DNA – en in andere materiële structuren
- Geesten (‘minds’) zitten in hoofden en zijn niets anders dan de activiteiten van de hersenen
- Herinneringen worden opgeslagen als materiële sporen in de hersenen en worden uitgewist bij de dood
- Onverklaarbare fenomenen als telepathie zijn illusoir
- De mechanistische geneeskunde is de enige die echt werkt
De auteur verricht zijn onderzoek op een toegankelijke manier. Ook als je geen academische achtergrond hebt, is zijn betoog vrijwel overal prima te volgen. Dat alleen al maakt dit een heel waardevol boek. In twaalf hoofdstukken krijg je een fraai historisch overzicht van de discussie over essentiële – vaak filosofische – vragen in de moderne wetenschappen.
Handrem
Maar, hoe mooi ook, toch is er iets raars met dit boek. Met zijn vraag-methodiek morrelt Sheldrake aan de mechanische en materialistische fundamenten van het academische bastion. Hij brengt ze hier en daar zelfs stevig aan het schudden. Maar hij weerlegt ze ook niet echt. Daarvoor zou hij zijn eigen kaarten wat duidelijker op tafel moeten leggen. Hij heeft die kaarten in handen, want zoals bekend is hij de geestelijke vader van de theorie van de morfische resonantie en morfologische velden. Maar al lezend heb ik sterk de indruk dat hij hier een soort handrem op zijn betoog heeft gezet. En die handrem draait waarschijnlijk om God.
Sheldrake zegt dat er een derde weg is naast materialisme (dat hij uitvoerig vragenderwijs bekritiseert) en idealisme- of Platonisme – (dat hij wat minder uitvoerig en vriendelijker bevraagt), namelijk zijn veld-hypothese. Maar… veel van de vragen die hij (met name) aan de materialistische wetenschap stelt, zijn ook op zijn eigen veronderstellingen van toepassing.
Waar bestaan die morfologische velden uit?
Hoe ontstaan ze?
Wat is hun geschiedenis?
En vooral: wie of wat veroorzaakt ze?
Het lijkt er op dat Sheldrake in dit boek niet dieper op zijn eigen veldtheorie ingaat om religieuze implicaties te vermijden, want dat is immers vloeken in de academische kerk. Terwijl iedere lezer begrijpt dat de velden waarover hij spreekt niet zomaar wolken van stofdeeltjes zijn, maar bewuste velden. Hoe verhouden die zich dan tot elkaar en tot grotere ‘bewuste velden’?
Pas in het afsluitende hoofdstuk laat Sheldrake de handrem – zeer voorzichtig – eventjes los. Het is mogelijk, zegt hij daar, dat er een universele Geest actief is. Maar voor de echte antwoorden verwijst hij dan al snel naar een verdere dialoog van wetenschap en religie (blz 289).
Oerknal
Wat mij door het hele boek heen het meest is opgevallen is het feit dat de auteur de theorie van de oerknal overneemt. Terwijl dit toch een joekel van een basisveronderstelling van de moderne natuurwetenschap en kosmologie is. Een elfde peiler van het academiegebouw, zo je wilt, of misschien zelfs wel de fundering ervan. Dit axioma blijft buiten schot. Er wordt nog met geen nagel overheen gekrast. Met andere woorden: hier hebben we met een Superdogma te maken.
Ik heb de theorie van de oerknal altijd bizar gevonden. Als kind begreep ik al niet dat gestuurdeerde grote mensen, waarvan je toch een zekere wijsheid mocht verwachten, in een dergelijk sprookje konden geloven. Ik mocht dat vinden, want ik had zelf op zeer jonge leeftijd met enige regelmaat de ‘geestelijke ervaring’ dat alles tegelijkertijd uitdijt en inkrimpt, of liever gezegd: zonder tijd beweegt. En dus ook dat nergens een begin of een eind aan is. Panta rei. Alles stroomt. Niks oerknal.
Vergezichten
Sheldrake gaat daarentegen uit van twee soorten causaliteit (oorzakelijkheid): voorwaarts gerichte en achterwaarts gerichte. Beiden nemen een centrale plaats in zijn veldtheorie in. Daarmee hebben we dan al drie – in dit boek niet verder bevraagde – basisprincipes van Sheldrake zelf:
1. de oerknal
2 (en dus) causaliteit
3 (en dus) tijd
Ik vermoed dat Sheldrake naar deze – nog fundamenteler – vragen toebeweegt. In het afsluitende hoofdstuk 12 over wetenschappelijke vergezichten is dit voelbaar. Hier komt God toch nog eventjes om de hoek kijken. Maar de auteur doet dat uitermate behoedzaam. Hij loopt daar duidelijk op academische eieren.
Ik hoop dat Sheldrake in een volgend boek deze schroom van zich afwerpt en zich nog wat dieper in de kaart laat kijken, want dan betreedt hij het geestelijke terrein waarop pas van een fundamentele weerlegging en overstijging van de gevestigde academische wetenschappen sprake kan zijn.
Boekgegevens
Titel: Waanbeelden van de Wetenschap
Ondertitel: De bevrijding van de onderzoekende geest
Auteur: Rupert Sheldrake
ISBN: 9789464610574
Uitgever: Obelisk Boeken
Prijs: € 32,99 (hardcover), € 26,99 (paperback)
Aantal pagina’s: 306
Publicatie: 1 november 2022
Gerelateerd
Paul LaViolette: “Er was geen Big Bang, de schepping voltrekt zich continu”
GlobalBEM maakt een berg hoogwaardige kennis gratis toegankelijk
30 jaar Breakthrough Energy inventions … en nog altijd sluit een ijzeren gordijn de labs af
Wil je een seintje per e-mail ontvangen bij iedere nieuwe posting op TransitieWeb?
Klik dan hier.
Wil je jouw reactie plaatsen bij dit artikel?
Ga dan met je cursor helemaal naar de bodem van deze pagina. Daar vind je een invulscherm. Je kunt daar je reactie intypen of inplakken. Het kan soms geruime tijd duren voordat je reactie zichtbaar is.
Als je reageert kun je ook instellen dat je een seintje krijgt bij nieuwe reacties en/of bij nieuwe berichten.
Wil je dit artikel delen met anderen?
Maak dan bij voorkeur gebruik van e-mail. Zo is de kans een stuk kleiner dat je bericht gecensureerd wordt.
Goede middag Fred,
Jij hebt mij erg nieuwsgierig gemaakt naar het nieuwe boek van Shedrake !
Ik moest onmiddellijk denken aan de aard van het monisme dat Steiner in zijn Filosofie van de vrijheid ontwkkelt en waarop zijn Ethisch individualisme is gebaseerd, een monisme dat wars is van welke vorm van trancendentie dan ook, maar uitgaat van de mens als wezen binnen de natuur, maar met de mogelijkheid om te komen tot zelfbewustzijn als stap in zijn ontwikkeling.
Hij zegt zoiets als: alles dat de mens aan raadsels in zijn leven tegenkomt, is oplosbaar/te beantwoorden met wat ons binnen de natuur waarvan wij deel uitmaken, is aangereikt als ons ontwikkelingspotentieel. Iets anders is er niet, zelfs niet God !
Ik ben de stappen die Steiner zet in zijn Filosofie van de vrijheid op dit punt er uit aan het vissen en zo expliciet te maken.
Dank voor jouw tip !
Toch maar wat van R.Steiner gaan lezen!
Zonder Geest geen aarde, zonder aarde geen Geest.
zonder mens geen aarde . geen planeet.
Onze aarde is voor en door de mens en met de bouwheer Christus ontstaan in het heelal.
Doel is dat God bewust wil worden van zijn schepping en heeft miljarden mensenkiemen gestuurd en tot ontwikkeling gebracht. ook de aarde heeft incarnaties doorgemaakt en met haar ook de mens in wording.
Wie heeft er toch belang bij een doodgedachte aarde? En een geestloze mens?